Współczesne autoklawy medyczne wykorzystywane są jako urządzenia sterylizujące wszędzie tam, gdzie istnieje ryzyko zakażenia, a więc tam gdzie możliwe jest przerwanie ciągłości skóry i kontakt z krwią i wydzielinami.

Dzięki wykorzystaniu hermetycznej komory, w której wysoka temperatura ( ponad 100 ºC), para wodna i ciśnienie uruchamiają procesy fizyczno-chemiczne, autoklawy niszczą groźne wirusy, bakterie i ich formy przetrwalnikowe czyli spory.

Czy wobec tego skoro autoklaw wykorzystywany jest do sterylizacji narzędzi można go nazywać sterylizatorem parowym? Tak, jak najbardziej. Obie nazwy są tożsame i dotyczą urządzenia ciśnieniowo-parowego przeznaczonego do sterylizacji narzędzi.

Tak jak technologia idzie do przodu, tak i dynamika unowocześniania korzystania z autoklawu nie zwalnia. Dziś na rynku można wybrać urządzenia z szeregiem udogodnień (wbudowana drukarka, zamknięty obieg wody, czujniki zużycia wody, czujniki czystości wody, porty USB). Nie zmienia się jednak jedno, aby zachować żywotność urządzenia i skuteczność przeprowadzonych procesów sterylizacji, niezależnie w jaki sposób autoklaw wodę pobiera do swojej pracy, woda musi być destylowana lub demineralizowna.

Jaki autoklaw wybrać do gabinetu.

Oferta urządzeń do sterylizacji narzędzi w gabinecie jest ogromna. W 2004 r. wytyczne europejskiej normy EN 13060 wyznaczyły standardy dotyczące małych sterylizatorów parowych. Wyróżniono trzy podstawowe klasy sterylizatorów B,S i N.

Klasa N jest najniżej skalsyfikowanym urządzeniem i od 2004 r. może pełnić jedynie rolę urządzenia pomocniczego. Klasa S pozwala sterylizować większość narzędzi( tylko opakowanych), ale przez fakt, że występuje tylko jedna próżnia wstępna, proces sterylizacji jest mniej skuteczny niż w autoklawach klasy B, które są rekomendowane do gabinetów.

Odpowiedź jest prosta. Szukając autoklawu do swojego gabinetu, warto wziąć pod uwagę urządzenia klasy B, następnie trzeba zwrócić uwagę na pojemność komory. Zwykle do wyboru są komory 8L, 12L, 22L, 24L. Z pewnością ilość przeprowadzanych zabiegów, która będzie przekładała się na ilość wytwarzanych wsadów będzie tutaj kluczowa.

Kolejny aspekt to gabaryt urządzenia. Autoklawy z wbudowanymi drukarkami i pojemnikami na czystą i zużytą wodę, są większe, ale ułatwiają kontrolowanie procesu sterylizacji. Gotowy wydruk po ukończeniu pracy autoklawu stanowi jeden z istotnych elementów walidacji procesu sterylizacji.

Dość powszechne stały się również autoklawy kasetowe. W odróżnieniu od autoklawów komorowych są kompaktowe i zajmują stosunkowo niewiele miejsca w gabinecie. Mają one swoją specyfikę i nie w każdym gabinecie ta funkcjonalność się przyjmie. Z pewnością zaletą jest szybkość, w autoklawach kasetowych czas pracy poszczególnych cykli jest skrócony. Niestety z uwagi niewielkie rozmiary tego rodzaju sterylizatora, zbiorniki na wodę czystą i zużytą muszą być podłączone zewnętrznie.

Gdzie zgłosić autoklaw.

Nie trzeba zgłaszać faktu nabycia autoklawu do Sanepidu. Niemniej jednak w trakcie kontroli trzeba wykazać prawidłowość przeprowadzanych procesów sterylizacji lub okazać się umową z zewnętrznym punktem świadczącym usługi sterylizacji.

Istnieje jednak obowiązek zgłoszenia autoklawu o pojemności 10 L i powyżej do Urzędu Nadzoru Technicznego (UDT). Tym samym należy dokonywać corocznych przeglądów technicznych urządzenia.

Na co zwrócić uwagę przy zakupie autoklawu.

Przede wszystkim dokumenty!

Jest to bardzo istotna kwestia zwłaszcza, przy zakupie używanych urządzeń. Każdy sterylizator ma przypisany tzw. paszport techniczny ( książka serwisowa) i należy zadbać, by ten dokument został dostarczony wraz z urządzeniem. Podczas każdej kontroli, paszport techniczny będzie wymagany. Warto też wspomnieć, że każdy autoklaw ma swój licznik wykonanych procesów. W urządzeniach z drukarką taką informację znajdziemy na wydruku.

Kontrola procesu sterylizacji.

Proces sterylizacji jest ciągiem czynności, który finalnie kończy się wytworzeniem jałowych czyli sterylnych narzędzi za pomocą autoklawu. Samego sterylizatora dotyczą fizyczne metody kontroli, czyli kontrolki świetlne, wszelkie termometry i manometry, które pozwalają ocenić prawidłowość przebiegu samego procesu (temperatura, ciśnienie, czas cyklu) . Pomocne są wydruki z urządzeń wyposażonych w drukarkę, w przypadku urządzeń z gniazdem USB wystarczą zewnętrzne nośniki pamięci. W sytuacji, kiedy autoklaw nie posiada wymienionych wyżej funkcji, koniecznością jest samodzielne monitorowanie przebiegu cyklu i prowadzenie rejestru w specjalnie przeznaczonym do tego celu zeszycie.